Działalność Komisji KNH w 2020 roku

Komitet Nauk Historycznych PAN

SPRAWOZDANIA Z DZIAŁALNOŚCI KOMISJI  KNH PAN w 2020 roku

 

Komisja Dydaktyki Historii KNH PAN 

 

      Komisja Dydaktyki Historii KNH PAN działa od roku 2020 pod przewodnictwem dr hab. Danuty Konieczki-Śliwińskiej, prof. UAM. Liczy 10 osób, w tym 9 z nich nie jest członkami Komitetu Nauk Historycznych PAN.

W roku 2020 Komisja odbyła 3 posiedzenia zdalne za pomocą aplikacji MS Teams. Przedmiotem obrad były przede wszystkim sprawy organizacyjne, ustalenie planu pracy Komisji na rok 2020 i 2021 oraz ustalenie listy osób współpracujących z Komisją (ponad 40 nazwisk). Przeprowadzono także obszerną dyskusję nad projektem Kodeksu Etyki PTH i propozycją Ministerstwa Nauki i Edukacji ws. wymagań egzaminacyjnych w roku szkolnym 2020/2021 wraz z wypracowaniem wspólnego stanowiska Komisji w obu tych kwestiach, przekazanego następnie odpowiednio do Komitetu redagującego Kodeks i do Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Komisja objęła patronatem naukowym Doktoranckie Seminarium Dydaktyczno-Historyczne i 5 grudnia 2020 r. zorganizowała we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim X edycję Seminarium poprzez aplikację MS  Teams. W seminarium wzięło udział 30 osób, w tym dydaktycy historii z różnych ośrodków naukowych w Polsce, nauczyciele historii, doradcy metodyczni oraz pracownicy instytucji kultury (archiwów, muzeów) zajmujący się szeroko rozumianą edukacją historyczną i popularyzacją historii.

W ramach działalności upowszechniającej i promującej naukę ukazał się m.in. artykuł Danuty Konieczki-Śliwińskiej, Zapraszamy do współpracy. Formy integracji polskiego środowiska dydaktyczno-historycznego, na łamach czasopisma „Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie” (2021, nr 1, s. 4-9).

 

Przewodnicząca Komisji dr hab. Danuta Konieczka-Śliwińska, prof. UAM

 

Komisja Historii Czech i Stosunków Polsko – Czeskich KNH PAN

Komisja pracuje w permanencji, ale jej głównymi wydarzeniami, „okrętami flagowymi” są odbywane co 2 lata konferencje z zakresu dziejów Czech i Polski, a także stosunków bilateralnych w okresie średniowiecza i czasów nowożytnych. Na rok 2020 planowaliśmy kolejną konferencję w Raciborzu, ale musieliśmy ją odwołać i przesunąć na rok 2021 z powodów epidemicznych ( szczegóły na jej temat poniżej w sprawozdaniu za rok 2021 ). Pomimo nietypowych warunków w roku 2020 udało nam się jednak wydać piękny tom z materiałami z poprzedniej konferencji w 2018 roku w Krakowie nt. „Kościół w społeczeństwie w Czechach i w Polsce w średniowieczu i w epoce nowożytnej”. Licząca 600 stron druku księga wyszła pod redakcją Wojciecha Iwańczaka, Agnieszki Januszek-Sieradzkiej i Janusza Smołuchy. Jest to próba nowego spojrzenia na rolę Kościoła poprzez obserwację pewnych programów ideowych, które tworzył Kościół i starań o praktyczne wcielenie ich w życie. Dla informacji dodam, że Komisja ma już w dorobku kilkanaście tomów dokumentacji swej aktywności.

Przewodniczący Komisji prof. zw. dr hab. Wojciech Iwańczak

 

 

 

 

Komisja Historii Kobiet KNH PAN 

     W bieżącym roku Komisja Historii Kobiet ze względu na sytuację epidemiczną prowadziła swoją działalność w trybie online. Założyłyśmy stronę Komisji na facebooku, aby promować zarówno badania z zakresu historii płci jak i nasze działania. W ramach zebrań KHK KNH i KHK przy PTH, które ściśle ze sobą współpracują zorganizowałyśmy dyskusję nad publikacjami, które niedawno się ukazały: nad książką prof. Bożeny Popiołek ( członkini KHK) pt. „ Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich”, która została nagrodzono nagrodą im. Lelewela oraz nad książką Anny Dobrowolskiej pt. „Zawodowe dziewczyny. Prostytucja i praca seksualna w PRL” , która była nominowana do nagrody historycznej „Polityki”. 

    Odbyłyśmy też serię zebrań poświęconych przygotowaniu międzynarodowej konferencji naukowej, która odbędzie się w 2022 roku.

Członkinie KHK udzielały wywiadów dla prasy, radia oraz brały udział w innych inicjatywach promujących badania nad dziejami kobiet takich jak np. promocje książek, wykłady. 

 

Przewodnicząca Komisji dr hab. Katarzyna Sierakowska, prof. PAN

 

Komisja Historii Kultury Książki KNH PAN 

   Działania miały na celu przede wszystkim skompletowanie Komisji. Z uwagi na zmiany w jego składzie w stosunku do wcześniejszego okresu nakreślono ogólne ramy pracy Komisji w kolejnych latach.

 

Komisja Historii Miast KNH PAN 

 

Konferencje: W okresie sprawozdawczym Komisja Historii Miast planowała urządzić – jak co roku - konferencję, która w 2020 r. miała nosić tytuł: Konflikty w miastach Królestwa Polskiego, Rzeczypospolitej, Pomorza i Śląska w XIII-XVIII wieku i sposoby ich przezwyciężania. Podobnie jak kilkadziesiąt dotychczasowych regularnie odbywanych spotkań, tak i to miało być poświęcone zarówno prezentacji badań bieżących nad historią miast, jak i refleksji nad stanem wiedzy oraz nowymi możliwościami poznawczymi, wyznaczając nowe kierunki badawcze w ścisłym związku z nauką europejską i światową. Ponieważ w przypadku każdej konferencji organizowanej przez Komisję Historii Miast KNH PAN konieczne jest zdobycie środków finansowych z zewnątrz, tym razem roli organizatorów-sponsorów podjęły się: Instytut Archeologii i Etnologii PAN oraz Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie. Na bezpośrednich organizatorów-koordynatorów konferencji zostali wybrani przez Komisję nowi jej członkowie: dr hab. Ewa Wółkiewicz, prof. IAE PAN oraz dr Piotr Okniński (IH UW).

Z powodu pandemii, ww. konferencja została przełożona o pełny rok – na czerwiec 2021. Nie wyklucza się zorganizowania jej we wrześniu br. (na ustalonych ww. warunkach), a to dlatego, że członkom Komisji zawsze zależało - i zależy – na organizowaniu spotkań tradycyjnych - bezpośrednich, ponieważ służą one autentycznej integracji środowiska badaczy miast, wymianie myśli i doświadczeń. Tym bardziej, że wspomnianym corocznym konferencjom Komisji od kilku lat towarzyszy „spotkanie młodych naukowców” - jako pierwszy dzień obrad.

Działalność wydawnicza: Komisja nie prowadziła działalności wydawniczej. Idea uruchomienia czasopisma poświęconego dziejom miast upadła przed kilku laty z powodów finansowych. Niemniej jednak Komisja konsekwentnie publikowała i publikuje materiały z kolejnych konferencji w punktowanych czasopismach historycznych. Jako pokłosie ostatniej konferencji, nt.: Testamenty i fundacje mieszczańskie w XIII-XVIII wieku, która odbyła się w  dniach 24-26 czerwca 2019 roku w Krakowie (por. sprawozdanie za 2019 r.), poszczególne artykuły ukazują się sukcesywnie począwszy od pierwszego zeszytu rocznika LXVIII, 2020 „Kwartalnika Historii Kultury Materialnej”. 

Aktywność międzynarodowa: członkowie Komisji przynależą do wielu zagranicznych instytucji naukowych. Z punktu widzenia Komisji najważniejsze jest członkostwo trzech jej członków (Roman Czaja, Edmund Kizik, Zdzisław Noga) w Międzynarodowej Komisji Historii Miast (Commission Internationale pour FHistoire des Villes/Intemational Commission for History of Towns), przy czym prof, dr hab. Roman Czaja jest od 2016 roku Prezydentem tej Komisji.

Jako nowa Przewodnicząca Komisji, a jednocześnie długoletnia jej członkini, w pełni podzielam opinię poprzedniego, długoletniego, wielce cenionego przewodniczącego Komisji, prof, dra hab. Zdzisława Nogi, którą wyrażał w swoich sprawozdaniach z jej prac że „Komisja Historii Miast jest od kilkudziesięciu lat istotnym ogniwem łączącym badaczy problematyki miejskiej w Polsce, wyznaczającym nowe kierunki badawcze. Mimo skromnych możliwości organizacyjnych pełni funkcje koordynatora badań w tej dziedzinie. Cieszy się znacznym prestiżem w środowisku naukowym. Skupia najwybitniejszych badaczy i wspiera działalność młodych naukowców”.

Przewodnicząca Komisji dr hab. Urszula Sowa (Sowina), prof. IAE PAN

 

Komisji Historii Struktur Demograficznych i Społecznych KNH PAN 

 

    Zorganizowano ogólnopolską konferencję naukową pt. ,,Społeczne i demograficzne uwarunkowania przemian ludnościowych na ziemiach polskich w XIV-XX wieku’’; 24 listopada 2020 r. (tryb on line). Zostało wygłoszonych 9 referatów, których autorzy reprezentowali 8 ośrodków naukowych: Piotr Rachwał (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Adam Kiersztyn (Politechnika Lubelska), Grażyna Liczbińska (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu), Konrad Wnęk (Uniwersytet Jagielloński), Bartosz Ogórek, Mateusz Wyżga (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie), Dawid Dziuba (Uniwersytet Szczeciński),  Piotr Guzowski, Marzena Liedke, Radosław Poniat (Uniwersytet w Białymstoku). Marek J. Minakowski (Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne) W konferencji wzięło udział ogółem 87 osób z kraju i zagranicy.   

    Wydano drukiem tom 42 czasopisma naukowego znajdującego się na platformie Scopus - ,,Przeszłość Demograficzna Polski’’ za rok 2020. Cały tom w jęz. angielskim przygotowany został z  myślą o XXIII Międzynarodowym Kongresie Nauk Historycznych w Poznaniu. Zawiera on 7 artykułów i 1 komunikat oraz  Sprawozdanie z posiedzeń Zespołu Demografii Historycznej KND PAN w 2018 roku. Elektroniczna wersja czasopisma jest dostępna na stronie: www.wnus.edu.pl.  

Przewodniczący Komisji  prof. dr hab. Cezary Kuklo

 

Komisja Historii w Przestrzeni Publicznej KNH PAN 

      Rok 2020/21 był pierwszym rokiem działania komisji. Z powodu pandemii COVID-19 spotkania jej członków i współpracowników odbywały się na platformie Zoom. 

    Dyskutowano o planach seminarium Komisji, planach wydawniczych, a także udziale Komisji w Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich w Białymstoku (tu we współpracy z Muzeum Historii Polski) oraz w festiwalu filmów historycznych NNW w Gdyni w 2022 r.

     7-11 czerwca 2021 r. odbyła się w trybie on-line Międzynarodowa Szkoła Letnia Public History, którą Komisja objęła patronatem, a którą zorganizował Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego we współpracy z Centrum Historii Zajezdnia i International Federation for Public History. 

     Aktywny udział wzięło 50 osób, w tym 14 z Polski i 36 z zagranicy (Brazylia, Francja, Grecja, Indie, Irlandia, Kanada, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Rosja, Turcja, Ukraina, Stany Zjednoczone, Węgry, Wielka Brytania, Włochy). Oprócz uczestników, którzy wygłosili wystąpienia i poprowadzili sesje, każda sesja gromadziła przed ekranami od 70 do 40 uczestników biernych, z czego około 25% uczestniczyło w dyskusjach na czacie. Wykład otwierający wygłosił Prof. Dominic A. Pacyga (Columbia College Chicago), który skupił się na atrakcyjnych sposobach opowiadania o przeszłości. Ponadto w ramach szkoły odbyły się dwa warsztaty („Oral history workshop”, który przeprowadził Marek Szajda z Centrum Historii Zajezdnia i „Gendering public history”, przygotowany przez Dr hab. Dobrochnę Kałwę z Uniwersytetu Warszawskiego) oraz dyskusja poświęcona kształceniu na kierunkach public history na uniwersytetach w Europie, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Studenci, doktoranci, młodzi badacze i praktycy przedstawili swoje projekty w 11 sesjach. Dotyczyły one metodologii public history, projektowania i tworzenia treści historycznych oraz szeroko pojętej historii w przestrzeni publicznej. Wysoka jakość przedstawionych referatów pozwala mieć nadzieję, że autorzy prześlą dobre teksty do publikacji, którą organizatorzy zamierzają wydać w Routledge. Byłaby to trzecia związana z naszym środowiskiem pozycja w serii „Global Perspectives on Public History” (obok „Public in Public History” pod red. J. Wojdon i D. Wiśniewskiej – zapowiadanej na 30 lipca – oraz „Public History in Poland” pod red. J. Wojdon – zapowiadanej na 30 listopada 2021 r.). Ta oraz kolejne dwie edycje szkoły letniej (2022 i 2023) uzyskały finansowanie w ramach programu NAWA Spinaker. Zgodnie z wymogami konkursu szkoła w 2022 i 2023 r. odbędzie się w formie hybrydowej. Dodatkowe finansowanie tych dwóch edycji pozyskano z Uniwersytetu w Luksemburgu. 

Przewodnicząca Komisji  dr hab. Joanna Wojdon, prof. UWr.

Komisja Lituanistyczna KNH PAN 

W dniach 22-23 września 2020 r. odbyła się w Warszawie XXIX konferencja Komisji (Wielkie Księstwo Litewskie: społeczeństwo i gospodarka). Wygłoszono 13 referatów, autorstwa badaczy z Polski (6), Litwy (3), Białorusi (3) i Niemiec (1). Udział brało  52  uczestników (w tym zagranicznych 16). 

Obrady wyróżniały się jednak: ograniczeniami związanymi z pandemią, zarówno wewnątrz Instytutu Historii PAN, jak i na zewnątrz oraz niepewną sytuacją polityczna na Białorusi.

Program podzielono na 4 części (ogólna, podatki, majątki, miasta i handel). Ponadto wygłoszono referat – poświęcony koncepcji Muzeum Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej, do której zgłoszono liczne zastrzeżenia. Referenci reprezentowali placówki polskie (4), litewskie (3), niemiecką i białoruską. Uczestnicy obrad wywodzili się ponadto z Krakowa, Warszawy, Poznania, Torunia, Katowic, Olsztyna, Słupska, Kijowa, Pragi, Greifswaldu, Aberdeen, Londynu i Moskwy. 

Wyszedł wówczas również VI tom „Rocznika Lituanistycznego” – organu Komisji, dostępny: https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/RL

Po raz trzeci „Rocznik” – we współpracy z Fundacją Trzy Trąby, wspomagającą finansowo –  przyznał swą nagrodę naukową, wręczaną podczas konferencji. Otrzymał ją Edmundas Rimša (Instytut Historii Litwy w Wilnie) za całokształt twórczości: fundamentalne prace sfragistyczne, heraldyczne i genealogiczne. Z tej okazji ambasador Litwy Edvardas Borisovas złożył laureatowi gratulacje. 

 

Komisji Studiów Numizmatycznych

W 2020 roku, w związku z ograniczeniami sanitarnymi nałożonymi w związku z pandemią Covid-19, nie organizowano spotkań naukowych. Prace Komisji Studiów Numizmatycznych koncentrowały się na wydawaniu czasopisma „Wiadomości Numizmatyczne”, przygotowaniu zeszytów archiwalnych do opublikowania on-line i przygotowaniu do wprowadzenia w/w tytułu do międzynarodowych baz – DOAJ, ERIH+, SCOPUS. 

W 2020 roku opublikowano tom LXIV, zeszyt 208 „Wiadomości Numizmatycznych” o objętości 365 stron, w którym zawarto 13 artykułów pióra 16 Autorów z Polski, Niemiec, Szwecji, Ukrainy, Białorusi oraz Czech, poświęconych numizmatyce antycznej, średniowiecznej, nowożytnej i współczesnej oraz historii numizmatyki. 

Dostosowano wszystkie niezbędne parametry „Wiadomości Numizmatycznych” do standardów wymaganych przez ERIH+ i SCOPUS.

Członkowie KSN KNH PAN wzięli również udział w dwóch zebraniach on-line poświęconych pracom przy organizacji XVI Międzynarodowego Kongresu Numizmatycznego (www.inc2022.pl).

Przewodniczący Komisji dr hab. Mateusz Bogucki, prof. IAE PAN

Komisja Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich KNH PAN 

Działalność w roku 2020 ze względu na pandemię COVID-19 był częściowo zawieszona. 

1. Spotkania zaplanowane w 2020 roku (15.04.2020 i 18.11.2020) – nie odbyły się. 

2. W 2020 roku nastąpiły zmiany organizacyjne. 

            2a. Zmiana nazwy z Zespołu Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich na Komisję Studiów Słowiańskich i Wschodnioeuropejskich. 

            2b. Zmiana liczby i składu Komisji. Do nowej Komisji powołano 8 dotychczasowych członków: dr hab. prof. UŚ Bożena Czwojdrak (przewodnicząca), dr hab. Joanna Gierowska-Kałłaur, prof. IH PAN, prof. dr hab. Krzysztof Makowski, dr hab. Artur Markowski, prof. dr hab. Oleg Łatyszonek, dr Monika Saczyńska-Vercamer (sekretarz), dr hab. Joanna Sobiesiak, dr hab. Jan Szumski. 

Ponadto 2 nowych członków: dr Marta Jaworska-Oknińska oraz prof. dr hab. Tomasz Kempa. Oraz jako „stały współpracownik” prof. dr hab. Andrzej Pleszczyński. 

3. Projekty w ramach XXIII Międzynarodowego Kongresu Nauk Historycznych zostały przesunięte na rok 2021: 

            3a. Panel organizowany przez KSSiW ‘Borders and borderlands: the Slavdom over the centuries’ 

            3b. Towarzysząca panelowi publikacja ‘Borders, Borderlands, Language: Culture and Society in the Slavic Area through the Centuries’. W 2020 skompletowano teksty, zrobiono pierwszą redakcję oraz korektę językową.

            3c. Sesja organizowana przez CIEHS (KSSiW jest współorganizatorem) zatytułowana ‘The Slavic World and the Islamic World: Encounters – Conflicts – Cooperation’. Ze strony polskiej zostało zgłoszonych 5 osób.

 

dr Monika Saczyńska-Vercamer

 

Komisja Teorii i Historii Historiografii oraz Metodologii Historii KNH PAN

      Działająca w ramach Komitetu Nauk Historycznych PAN Komisja Teorii i Historii Historiografii oraz Metodologii Historii, została reaktywowana po dziesięcioletniej przerwie we wrześniu 2020 roku. Na przewodniczącą Komisji w kadencji 2020-2023 wybrana została prof. dr hab. Ewa Domańska (Wydział Historii UAM), a na zastępcę przewodniczącej – prof. dr hab. Jan Pomorski (Instytut Historii UMCS). W miesiącach wrzesień-grudzień 2020 Komisja odbyła 4 posiedzenia skupiając się na następujących sprawach: 1) ustalenie składu Komisji oraz sformułowanie misji i celów działań Komisji, 2) powołanie sekcji Młodych Badaczy oraz ustalenie misji i celów działań Sekcji, 3) wypracowanie rekomendacji Komisji w zakresie kształcenia w bloku przedmiotów poświęconych teoretycznym i metodologicznym problemom wiedzy historycznej na studiach I i II stopnia kierunku historia (na posiedzeniu Komitetu Nauk Historycznych PAN w dniu 14 kwietnia 2021 roku, Komitet przyjął uchwałę popierająca wypracowane przez Komisję rekomendacje), 4) zainicjowanie ogólnopolskich seminariów naukowych im. Jerzego Topolskiego, 5) przygotowanie portalu internetowego „Forum Badaczy Teorii, Historii Historiografii i Metodologii Historii”.

Skład Komisji oraz misja i cele działań Komisji - https://mthh.edu.pl/o-nas/

Sekcja Młodych Badaczy - https://mthh.edu.pl/o-nas-2/

Rekomendacji Komisji w zakresie kształcenia - https://mthh.edu.pl/rekomendacje-komisji/

Seminaria naukowe im. Jerzego Topolskiego - https://mthh.edu.pl/seminaria-im-jerzego-topolskiego/aktualnosci/dzialania-komisji/

Forum Badaczy - https://mthh.edu.pl/

Przewodnicząca Komisji prof. dr hab. Ewa Domańska