Zmarł Profesor Henryk Samsonowicz
Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość,
że w dniu 28 maja 2021 r. w wieku 91 lat
zmarł Profesor Henryk Samsonowicz
wybitny polski historyk, mediewista, autor ponad 800 prac naukowych. Minister Edukacji Narodowej w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, Rektor Uniwersytetu Warszawskiego (1980-1982), członek korespondent (od 1994 roku) i członek rzeczywisty (od 2002 r.) Polskiej Akademii Nauk, członek Komitetu Nauk Historycznych PAN, wiceprzewodniczący Komitetu Badań Naukowych (1991-1996), Prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (1978-1982), kawaler licznych orderów, m.in. Orderu Orła Białego, oraz doktor honoris causa uczelni zagranicznych i krajowych.
Rodzinie i bliskim składamy wyrazy współczucia.
Pozostanie w naszej wdzięcznej pamięci.
Członkowie Komitetu Nauk Historycznych PAN
Św. pamięci Henryk Bohdan Samsonowicz
(*23.01.1930-†28.05.2021)
28 maja 2021 r. zmarł w Warszawie profesor dr hab. Henryk Bohdan Samsonowicz, wybitny polski historyk, mediewista, człowiek wielkiego serca.
Urodził się 23 stycznia 1930 r. w Warszawie, jego rodzicami byli Henryka Korwin-Krukowska, nauczycielka geografii w żeńskim Gimnazjum Anieli Wereckiej w Warszawie, i Jan Samsonowicz, geolog, paleontolog, profesor uniwersytetów we Lwowie i w Warszawie. Jego starszym bratem był Andrzej Samsonowicz, ps. Xiążę, Książę, porucznik Armii Krajowej, dowódca II plutonu „Alek” 2. kompanii „Rudy” w batalionie „Zośka”, uczestnik powstania warszawskiego, zginął w noc 14/15 września 1944 r. Żoną była Agnieszka z domu Lechowska, doktor nauk humanistycznych, zmarła 19 grudnia 2019 r.
Henryk Samsonowicz w 1950 r. ukończył historię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego i został zatrudniony jako asystent na tej uczelni. Pod kierunkiem profesora Mariana Małowista przygotował pracę kandydacką Rzemiosło wiejskie w Polsce w XIV–XVI w. uzyskując na jej podstawie stopień doktora nauk historycznych. W 1960 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Badania nad kapitałem mieszczańskim Gdańska w drugiej połowie XV wieku. Monografia ta, mimo upływu ponad 60 lat od daty publikacji, stanowi jedno z ważniejszych opracowań odnoszących się do historii gospodarczej późnośredniowiecznego hanzeatyckiego miasta. W 1969 r. ukazało się w wydawnictwie Böhlau jej tłumaczenie na język niemiecki: Untersuchungen über das Danziger Bürgerkapital in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts. W 1971 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1980 profesorem zwyczajnym.
Całą swoją zawodową karierę związał z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Historycznego (1969–1974), dyrektora Instytutu Historycznego (1975–1980) oraz rektora Uniwersytetu Warszawskiego (1980–1982).
Zakres tematyki badawczej Henryka Samsonowicza był bardzo szeroki, zajmował się między innymi dziejami miast i Hanzy. W 1968 r. ukazała się monografia Późne średniowiecze miast nadbałtyckich. Studia z dziejów Hanzy nad Bałtykiem w XIV–XV w., w 1986 z Marią Bogucką opublikował Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej. Niezwykle ważne miejsce w zakresie popularyzacji historii średniowiecza, historii Polski zajmują takie jego prace jak Historia Polski do roku 1795 (Warszawa 1967i kolejne wydania), Życie miasta średniowiecznego (Warszawa 1970), Złota jesień polskiego średniowiecza (Warszawa 1971). Podejmował też tematykę odnoszącą się do miejsca Polski w Europie: Miejsce Polski w Europie (Warszawa 1995) oraz do samego pojęcia Europy, Długi wiek X. Z dziejów powstawania Europy (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2002, tłum. niemieckie 2009). W 2017 r. ukazała się jego praca My o sobie. Portret własny mieszkańców ziem polskich u schyłku średniowiecza. Łącznie opublikował ponad 800 prac, w tym 17 monografii, wiele z nich tłumaczonych na niemiecki, angielski, francuski.
Działał aktywnie w licznych towarzystwach i organizacjach naukowych, polskich i międzynarodowych. W latach 1978-1982 był prezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego, pomysłodawcą olimpiady historycznej dla młodzieży. W 1994 r. został członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Nauk i członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN, od 1999 członkiem Komitetu Nauk Pra-i Protohistorycznych PAN. W latach 1999-2006 był Przewodniczącym I Wydziału Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk, członkiem Prezydium PAN. W 2002 wybrano go na członka rzeczywistego PAN, w latach 2006-2010 ponownie zasiadał w Prezydium PAN. Był też członkiem Polskiej Akademii Umiejętności oraz licznych zagranicznych towarzystw naukowych. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego był ministrem edukacji narodowej. Został odznaczony wieloma orderami, w tym w 2010 r. Orderem Orła Białego. Otrzymał też doktoraty honoris causa uczelni w Polsce i za granicą.
Beata Możejko